Een carrière in de windindustrie iets voor jou?

Inhoud van de carrièregids over de windindustrie

1. Korte introductie van de windindustrie in Nederland

2. Wat komt er kijken bij de ontwikkeling, bouw en onderhoud van een windmolenpark?

2.1  Hoe gaat de ontwikkeling en bouw van een windmolenpark in zijn werk?

2.2 Hoe produceer je een windturbine?

2.3 Hoe gaat de exploitatie van een windmolenpark

3. Werken met wind

3.1  Meer weten over de beroepsgroep techniek: ingenieurs, wetenschappers en biologen?

3.2 Meer weten over beroepsgroep bouw: bouwvakker, elektricien en chauffeur?

3.3 Meer weten over beroepsgroep productie: machinebankwerker, operator, assemblage en inspecteur?

3.4 Meer weten over beroepsgroep transport: kraanmachinist en vrachtwagenchauffeur?

4. Welke opleidingen en trainingen heb je nodig om te werken in de windindustrie?

5. Welke overige beroepsgroepen zijn actief in de windindustrie?

1. Korte introductie van de windindustrie in Nederland

In toenemende mate zie je ze om ons heen en op zee: windmolens en hun grote wieken die door de lucht zoeven. De meeste windmolens op land staan in Noord-Holland, Friesland en Zeeland. Maar deze windturbines wekken niet alleen maar hernieuwbare energie op. De windenergiesector genereert ook veel groene banen in verschillende beroepsgroepen en sectoren.

De windindustrie heeft het afgelopen decennium een snelle groei doorgemaakt. Volgens het Centraal Bureau voor de Statistiek bedroeg de geïnstalleerde windenergiecapaciteit in Nederland eind 2009 minder dan 2221 megawatt. In 2020 willen we dat alle windmolens op land 6000MW aan energie opwekken. Hiermee zouden we 4,5 miljoen huishoudens kunnen voorzien van elektriciteit.  

De volgende uitdaging is om dit aantal richting 2030 te verdubbelen. Genoeg werk dus!! Dit blijkt ook uit de cijfers van de Global Wind Energy Council. Volgens deze instantie werken er momenteel 200.000 mensen in de windenergie en aanverwante sectoren in Europa.

Vakmensen die een uitdaging niet schuwen kunnen in de windindustrie hun hart ophalen. Ze kunnen zich afspelen op grote hoogte of ver op zee. Vaak zijn het ook kwalitatief goede banen met een vast contract en is het salaris gemiddeld hoger dan normaal.

Ben je geïnteresseerd in een baan in de windindustrie? Met deze blog willen we meer informatie geven over de carrière mogelijkheden in deze sector. In het eerste deel geven we een algemeen overzicht van de werkzaamheden die nodig zijn voor de bouw van een windpark. Het tweede deel beschrijft professionele, bouw-, productie- en transportberoepen. Het derde deel geeft informatie over typische onderwijs- en opleidingsmogelijkheden die nodig zijn om aan de slag te gaan in de windindustrie.

2. Wat komt er kijken bij de ontwikkeling, bouw en onderhoud van een windmolenpark?

Het ontwikkelen van een windmolenpark op land of in zee is een uitdagend proces en duurt meestal enkele jaren. Er zit een lange weg tussen het schrijven van een plan en de daadwerkelijke bouw.

2.1 Hoe gaat de ontwikkeling en bouw van een windmolenpark?

Het ontwikkelingsproces begint met het vinden en de selectie van een geschikte locatie. Ingenieurs en wetenschappers evalueren de locaties op basis van de windsnelheid, de beschikbaarheid van land of zee, het vermogen van de grond om het gewicht van de turbines te dragen, en de zorg voor het milieu en natuur.

 Hierbij komen veel juridische en financiële componenten kijken, zoals contract onderhandeling en financiering. Om goed om te gaan met lokale, provinciale en landelijke regelgeving zijn advocaten en vergunningsspecialisten nodig. Als er wordt overgegaan tot aankoop of verpachting van de grond worden grondaankoop specialisten ingeschakeld.

 Zodra de grond is zeker gesteld worden de windmolens voor het park besteld.

De productie van de windturbines loopt vaak gelijk op met de ontwikkeling van de locatie. Dit komt door de hoge kosten, complexiteit en grootte van de windturbines.

2.2 Hoe produceer je een windturbine?

Windturbines bestaan uit drie hoofdcomponenten de toren, gondel en de wieken die afzonderlijk moeten worden ontworpen en geproduceerd. De toren is gemaakt van verschillende stalen segmenten die boven op elkaar worden geplaatst en kunnen tot 100 meter hoog zijn. Bovenop de toren staat de gondel waar alle bedieningselementen, tandwielen, generator en andere mechanische onderdelen van de turbine in zitten. In deze doos bovenop de toren wordt de rotor in beweging gezet door de windenergie. Zo ontstaat het opwekken van de elektriciteit. De rotorbladen die voor de beweging zorgen zijn meestal gemaakt van glasvezel versterkte kunststoffen en zijn in onshore modellen vaak meer dan 65 meter lang. Van offshore windmolens kunnen de bladen wel 85 meter zijn.

De bladen, de toren en de gondel kunnen door één bedrijf of door meerdere bedrijven die samenwerken worden vervaardigd. Maar zelfs bedrijven die alle onderdelen van hun eigen turbine in elkaar zetten, kopen componenten in bij derden. Bekende windmolenproducenten zijn Lagerwey, Vestas en Enercon.  

Nadat de turbineonderdelen zijn geproduceerd, moeten ze op de locatie worden geleverd. Veel windmolenparken bevinden zich op afgelegen locaties aan land of op zee, ver van de turbinefabrikanten. Vanwege de grote omvang van deze onderdelen zijn speciaal ontworpen vrachtwagens en treinstellen nodig om ze naar de bouwplaats te vervoeren. Bouwvakkers bouwen toegangswegen om plaats te maken voor deze grote voertuigen en de waardevolle onderdelen die ze vervoeren.

Wanneer de turbineonderdelen ter plaatse zijn, kan de montage van de windmolen beginnen. Onder toezicht van ervaren wind engineers, helpen lokale bouwbedrijven bij de bouw van de funderingen, die de windturbines ondersteunen. Geschoolde kraanmachinisten stapelen de torensegmenten boven op elkaar voordat ze de gondel en de bladen aan de bovenkant van de turbine toevoegen. De elektriciens en de monteurs bouwen het elektriciteitsdistributiesysteem van de centrale en sluiten de windturbines aan op het elektriciteitsnet.

2.3 Hoe gaat de exploitatie van een windmolenpark?

Eenmaal operationeel vragen de windturbines weinig aandacht en worden ze op afstand gemonitord. Wanneer er problemen zijn gaan er direct servicemonteurs naar toe die verantwoordelijk zijn voor het efficiënt laten draaien van de turbines. Een windmolen moet namelijk zo snel mogelijk weer draaien zodat er weer windenergie wordt opgewekt voor het energiebedrijf. De wind engineers zijn in staat om snel een diagnose te stellen en het probleem op te lossen of de reparatie uit te voeren.

3. Werken met wind?

Hier beschrijven we een aantal beroepen uit de windenergie sector. We hebben de beroepen verdeeld in vier verschillende categorieën gebaseerd op de taken die elke werknemer uitvoert:

• techniek
• bouw
• productie
• transport

Het Centraal Bureau voor de Statistiek publiceert momenteel geen specifieke looncijfers voor de windindustrie. De onderstaande tabel toont echter een salarisindicatie voor de beroepen die door ons hier worden beschreven.

                                              Salarisindicatie en baankansen van beroepen in de windindustrie

Bron tabel: Salarissen windindustrie

3.1 Meer weten over de beroepsgroep techniek: ingenieurs, wetenschappers en biologen?

Werknemers in deze beroepen vervullen een verscheidenheid aan functies zoals ontwerpen, lesgeven en advies. Technische vacatures in de windenergie zijn onder andere ingenieurs, wetenschappers en logistiek medewerkers. Bekijk hier alle banen die nu beschikbaar zijn in de windenergie techniek. Hieronder uiteengezet de mogelijke banen:

• Engineer luchtvaart -en ruimtevaarttechniek: Lucht -en ruimtevaart ingenieurs ontwerpen, testen en houden toezicht op de productie van rotorbladen en –rotors. Hiervoor voeren ze ook de aerodynamische berekeningen uit. Vanwege deze specifieke expertise zijn de engineers ook vaak betrokken bij het selecteren van de juiste locatie voor de windmolen.
• Ingenieur elektrotechniek: De engineer elektrotechniek ontwerpt, ontwikkelt, test en houdt toezicht op de productie van de elektrische componenten van de turbines. De componenten omvatten elektromotoren, machinebesturingen, verlichting en bedrading, generatoren, communicatiesystemen en elektriciteitstransmissiesystemen.
• Civiel ingenieur:. De civiele ingenieurs ontwerpen en houden toezicht op de bouw van de verschillende onderdelen van windmolenparken. Hieronder vallen bijvoorbeeld wegen,  constructies voor de torens en de fundering van de windturbine. Vanwege de grootte van de windturbines moeten deze engineers oplossingen vinden voor bijzondere problemen op land en op zee. Ze moeten rekening houden met alle mogelijke gevaren, variërend van extreme wind, lage temperaturen tot aardbevingen. Vaak hebben de engineers een specialisatie  zoals bouwkunde, transport, constructie of geotechniek.
• Metereologen: Meteorologen en atmosferische wetenschappers worden ingeschakeld om te kijken of er bij een potentiele locatie voldoende wind staat om elektriciteit te produceren. Voor een aantal maanden worden er windmetingen uitgevoerd om te beoordelen of de wind afdoende geschikt is voor de werking van een windmolen. Hierna adviseren de meteorologen over de beste plaatsing van de windturbines zodat de grootst mogelijke hoeveelheid hernieuwbare energie uit de wind kan worden opgewekt.
• Bioloog: De bioloog kijkt naar het effect van het windmolenpark op het lokale ecosysteem. De bouw en het draaien van een windturbine kan grote invloed hebben op de natuurlijke omgeving. Actieve windturbines op land en zee kunnen een bedreiging zijn voor lokale en migrerende vogelpopulaties en  offshore windmolenparken hebben invloed op het zeeleven. Biologen moeten ervoor zorgen dat de impact op deze ecosystemen minimaal is. Om hun onderzoek uit te voeren verblijven biologen een groot deel van hun tijd op de potentiele locatie van een windmolenpark. Hier brengen zij het plaatselijke ecosysteem in kaart en schrijven zij een rapport over de impact op het milieu.
• Logistiek ingenieur: De logistiek engineer is  verantwoordelijk voor het zo efficiënt organiseren van het transport. Door de grootte omvang van windparkprojecten en de daardoor hoge kosten dient het transport volgens een strak schema te verlopen. Daarom werken logistiek medewerkers goed samen met zowel de fabrikanten als de bouwteams om een goede planning te realiseren. De verschillen in regelgeving tussen landen zorgt voor grote uitdagingen bij de logistieke specialisten. Sommige onderdelen voor de windmolen moeten in sommige landen onder politiebegeleiding vervoerd worden, andere landen staan zelfs niet toe dat vrachtwagens boven een bepaald tonnage op hun wegen rijden. Logistieke engineers moeten bij het plannen van de routes rekening houden met deze gevarieerde regelgeving. Ook moeten ze de mechanische overwegingen meenemen, zoals de draaicirkel van een vrachtwagen. Een secure operatie!

3.2 Meer weten over de beroepsgroep bouw: bouwvakker, elektricien en chauffeur?

Werknemers in deze beroepen maken en repareren de wegen, gebouwen en andere constructies. Vacatures die veel voorkomen in de windenergiesector zijn bouwvakkers, elektriciens en machinebouwers.

Bouwvakker: Bouwvakkers werken vaak op windmolenparken voor aannemers en zijn verantwoordelijk voor het in orde maken van het terrein en de bouw van de omliggende infrastructuur.

Elektricien: De elektromonteurs zorgen ervoor dat de groene energie die de generator heeft opgewekt wordt overgebracht naar het elektriciteitsnet op de grond. Bij de installatie leggen ze de elektriciteitskabels aan om het elektrisch systeem van de turbine aan te sluiten op het elektriciteitsnet.

Chauffeur GWW: De chauffeurs van bouwmachines helpen bij het aanleggen van de wegen naar de bouwplaats. Hun inspanningen zorgen ervoor dat de onderdelen van de windturbines zonder schade of vertraging aankomen. Ze gebruiken bulldozers, kranen en andere apparatuur om de bouwplaats op te zetten.

3.3 Meer weten over de beroepsgroep productie: machinebankwerker, operator, assemblage en inspecteur? 

Door de hulp van machines en andere apparatuur worden de producten gemonteerd. De productiewerkzaamheden in de windindustrie worden vooral ingevuld door machinebankwerkers, monteurs en inspecteurs.

Machinebankwerker: De machinebankwerker gebruikt veel verschillende gereedschappen om metaal en kunststof in precies de juiste maten te produceren. Ze gebruiken hierbij hun technische kennis om blauwdrukken te lezen en zorgen er zo voor dat de onderdelen volgens nauwkeurige specificaties worden bewerkt. 

Operator: De machineoperator bedient de computergestuurde machines, die de turbinecomponenten maken. In de supply chain van de windturbine produceren ze veel van de meest fijngesneden stukken, ook die deel uitmaken van de generator of de aandrijving. Vaak zijn de machines voorgeprogrammeerd door een engineer op de laatste schema’s van de ontwerpers.

Assemblage: De assemblage medeweker stelt de turbinecomponenten samen. Onderdelen worden met de hand gemonteerd en vastgezet. Nadat is bepaald hoe de onderdelen moeten worden aangesloten, gebruiken de monteurs hand- of elektrisch gereedschap om te trimmen, te knippen, uit te lijnen en andere aanpassingen te doen. Als de onderdelen goed zijn uitgelijnd, verbinden de monteurs ze met bouten en schroeven of door stukken aan elkaar te lassen of te solderen. De productie van de bladen is ook zeer arbeidsintensief. Het maken van de behuizingen voor de windbladen vereist dat de monteurs verschillende lagen van weefsels en harsen met elkaar verbinden. De bladen worden meestal in twee afzonderlijke helften gemaakt, die door de monteurs met lijm worden samengevoegd. Na het maken van het blad schuren de assemblage medewerkers het blad en bedekken het met een beschermende coating.

Kwaliteitsinspecteur: De kwaliteitsinspecteur controleert of de onderdelen van de turbine goed op elkaar aansluiten, bewegen en gesmeerd zijn. De inspecteur voert vaak een snelle visuele inspectie uit, maar soms is een gedetailleerde inspectie nodig. De resultaten van het onderzoek worden door de uitvoeringspecialisten vastgelegd in  het kwaliteitsinspectieverslag. Door de hoge kosten van windturbine onderdelen is het belangrijk om in het proces fouten te minimaliseren. Inspecteurs zijn onmisbaar in dit proces om de kwaliteit te garanderen.

3.4 Meer weten over de beroepsgroep transport: kraanmachinist en vrachtwagenchauffeur?

Werknemers in deze beroepen verplaatsen mensen en materialen. Vacatures in de windindustrie bij de beroepsgroep transport zijn onder andere vrachtwagenchauffeurs en kraanmachinisten. 

Vrachtwagenchauffeur: De grote windmolen onderdelen worden voornamelijk per vrachtwagen van de fabriek naar de bouwplaats vervoert. Elk blad, elk torensegment en elke gondel wordt individueel opgehaald in speciaal daarvoor ingerichte voertuigen. Goed opgeleide chauffeurs zijn verantwoordelijk voor het omgaan met de grote voertuigen en zorgen dat de turbinecomponenten veilig en op tijd worden afgeleverd. Van de vrachtwagenchauffeurs wordt verwacht dat zij de projectmanagers regelmatig op de hoogte houden van eventuele wijzigingen in de planning.

Kraanmachinist: Voor de bouw van een windmolenpark wordt zware apparatuur gebruikt. Dit omdat de windturbinecomponenten erg groot zijn. De kraanmachinist bedient de kranen om de stukken van de turbine van de vrachtwagens te tillen, de torensegmenten te stapelen en de wieken naar de naaf te tillen.

4. Welke opleidingen en trainingen heb je nodig om te werken in de windindustrie

Een carrière in de windenergie is mogelijk voor mensen met verschillende achtergronden, opleidings-, trainings- en vaardigheidsniveaus.

Werknemers in de professionele sector zoals ingenieurs, wetenschappers en logistieke engineers, hebben minimaal een bachelor diploma op hbo of wo niveau nodig. Sommige banen vragen om een aanvullende universitaire master opleiding.

In de bouw en de productie wordt er vaak niet gevraagd naar specifieke onderwijs- of opleidingseisen. Toch hebben veel mensen in deze sectoren een opleiding afgerond. Daarnaast worden vaardigheden op het werk geleerd door het meelopen met de meer ervaren krachten of certificaten behaald. Machinisten en elektriciens hebben vaak een mbo opleiding afgerond.

Vrachtwagenchauffeurs hebben een commercieel rijbewijs nodig. De opleiding voor dit rijbewijs wordt door veel particuliere en openbare beroepsscholen aangeboden.

5. Welke overige beroepsgroepen zijn actief in de windenergie

Naast de beroepen die we in dit artikel hebben besproken, zijn er nog vele andere beroepen en functies betrokken bij de realisatie van de windparken. Dit zijn de werknemers die het hele kernproces ondersteunen. Functies en beroepen waar je aan kan denken zijn:

• administratieve functies
• HR managers en recruiters
• accountants en controllers
• advocaten en juristen
• sales en accountmanagers
• inkoop managers

De mensen in deze functies zorgen ervoor dat bedrijven die actief zijn in de windenergie goed functioneren door goed te zorgen voor personeel, financiële en juridische zaken.

Om de installaties van de windmolenparken goed te onderhouden en te beveiligen werken windenergiebedrijven met conciërges, onderhoudspersoneel en bewakers. De conciërges zijn verantwoordelijk voor de schoonmaak van de faciliteiten, de onderhoudsmedewerkers zorgen ervoor dat de machines in veilige staat worden gehouden en repareren mogelijk defecte apparatuur. Beveiligers zorgen ervoor dat de faciliteiten vrij zijn van onbevoegden en dat problemen worden gemeld zodra ze zich voordoen.