Van visie naar duurzaam ondernemen

Tijdens zijn afstuderen dacht Christiaan Maats (41) veel na over het verhaal dat producten vertellen en hoe het kan dat we soms zo ver van onze spullen af staan. Hij onderzocht manieren waarop we anders naar duurzaamheid kunnen kijken en kwam uit bij een duurzame schoen. 

Van 2008 tot en met 2015 werkte Christiaan aan zijn onderneming OAT Shoes. Duurzame schoenen die je, als je ze versleten hebt, onder de grond kunt planten. In tegenstelling tot bijna alle andere schoenen, composteren ze na een tijdje én groeit er een boeket wilde bloemen uit. Inmiddels werkt Christiaan als adviseur op het gebied van duurzaamheid voor andere ondernemers. Wat leerde hij over duurzaamheid en ondernemen tijdens zijn carrière?

Duurzame producten

Tijdens zijn studie aan de TU Delft borrelde bij Christiaan langzaam het duurzaamheidsvraagstuk op. In eerste instantie dacht hij niet na over de term duurzaamheid, maar over het verhaal van producten. ‘Ik zocht naar manieren waarop je mensen op een andere manier naar hun omgeving kunt leren kijken. Mijn focus lag en ligt nog steeds op welk verhaal een product vertelt. Door mensen onderdeel van de natuurlijke levenscyclus te maken, kun je duurzaamheid heel tastbaar maken voor ze,’ vertelt hij. ‘Daarnaast kun je de relatie van mensen met hun producten verbeteren door reparatie en hergebruik te faciliteren: sporen van reparatie en gebruik vertellen het verhaal van een product. Helaas zijn veel producten nu zo ontworpen dat ze het binnen een paar jaar begeven en je nieuwe moet kopen. Daar kan ik erg slecht tegen,’ vertelt hij.

OAT Shoes

Met deze kijk op duurzaamheid ontwikkelde Christiaan OAT Shoes, schoenen zo duurzaam ontworpen dat ze net zolang meegaan als een normale gymp en eenmaal afgedragen, kunnen ze onder de grond worden omgezet in compost. Door omstandigheden - een wintercollectie die door een fout van de producent voor bijna de helft kon worden weggegooid en het moeten terugbetalen van een lening - ging OAT Shoes in 2015 failliet. ‘Ondanks dat had ik het voor geen goud willen missen,’ vertelt hij. ‘Ik heb veel geleerd over duurzaamheid en over samenwerken. Ondernemen doe je niet alleen dus het is heel belangrijk om ruimte te geven aan anderen binnen het proces: hecht niet te veel aan je eigen ideeën, maar richt je op de visie. Dat maakt samenwerken makkelijker.’

Samenwerken

‘Zelf ben ik echt een denker. De grootste uitdaging voor mij was dan ook het realiseren van alles. Ik kwam er al snel achter dat ik daar andere mensen bij nodig zou hebben,’ zegt Christiaan. Via via kwam Christiaan terecht bij zijn eerste compagnon, Dirk-Jan Oudshoorn: een echte doener. ‘Samen hebben we de schoenen uit de grond gestampt.’ In 2012 - na die vreselijke productie waar alles misging - gingen zijn compagnon en hij uit elkaar en vroeg Christiaan zijn zus, een bedrijfskundige, erbij om te helpen. ‘Zij heeft het bedrijf weer op de rit gekregen.’ 

‘Als je met iemand gaat samenwerken die met duurzaamheid bezig is, heeft het volgens mij zin om na te gaan vanuit welk wereldbeeld iemand opereert. Dat is ook wat zowel met Dirk-Jan, als mijn zus heel goed ging: we zaten er in om een goed product te leveren en iets bij te dragen. Wie zaken doet om te winnen, louter voor de competitie, is vaak erg gericht op geld verdienen en de grootste worden. Dat is nuttig om in je bedrijf te hebben, want een bedrijf moet commercieel rendabel zijn, maar het moet niet de leidende motivatie zijn voor het bestaan van het bedrijf. Het gaat dan namelijk niet meer om een product maken voor maximalisatie van welzijn, maar om maximalisatie van winst. Zo’n competitieve visie is niet duurzaam: het is de mentaliteit die ons juist in de nesten heeft gewerkt. Toch is ook dit een proces dat stapje voor stapje gaat: we komen uit een wereld die louter om winst leek te gaan. En ik heb gezien dat als je niet koppig aan je eigen ideeën van ‘goed’ en ‘slecht’ blijft vasthouden, maar samenwerkt, er producten ontstaan die mensen meeneemt in een nieuwe manier van denken en je gezamenlijk een goede richting op kunt bewegen. Daar wil ik me voor inzetten,’ vertelt hij daarover. Ook als je zoekt naar een groene baan is het goed om uit te zoeken vanuit welke beweegredenen een bedrijf te werk gaat en of dat duurzaam genoeg is voor jou.

Duurzaamheid lijkt soms een mening

Niet iedereen vindt hetzelfde duurzaam, dat bleek ook toen Christiaan op zoek ging naar materiaal voor zijn schoenen. ‘Iedere leverancier heeft zijn eigen beeld bij een duurzame stof. Zo gaat nylon lang mee en is katoen natuurlijk, maar zijn ze écht duurzaam? En biologisch afbreekbaar? Daar wist bijna niemand een antwoord op.’ Uiteindelijk vonden zijn compagnon en hij een leverancier die natuurlijke hennep produceerde en zonder verf of chloor werkte. Deze stof stopten ze onder de grond om er zo zelf achter te komen of het echt geschikt was. Door zelf te onderzoeken kwamen ze bij een stof die precies paste bij hun idee van duurzaamheid en het verhaal dat ze wilden vertellen.

Geen product is het duurzaamste product

‘Het duurzaamste is geen product: je verbruikt dan immers geen grondstoffen of energie. Hergebruik of repareren is dus het beste. Daarna is de meest duurzame keuze vaak een product dat lang meegaat èn uiteindelijk geen rommel achterlaat’, vertelt Christiaan. ‘Een wereld zonder rommel is misschien een utopie, maar het is wel een mooi streven. Met je werk kun je zeker bijdragen aan een gezondere planeet.’ Als je goed weet wat duurzaamheid voor jou betekent en wat jij een leuke uitdaging vindt om aan bij te dragen, kun je er makkelijker naar op zoek gaan.